Πληροφορίες Για Βιταμίνες, Μέταλλα Και Παιδιά

1. Εισαγωγή

Καθημερινά ακούμε και διαβάζουμε για βιταμίνες και μέταλλα που βοηθούν στην υγεία, δίνουν ενέργεια, προσφέρουν τόνωση …

Τι είναι όμως οι βιταμίνες, τα μέταλλα και τα ιχνοστοιχεία;

• Οι βιταμίνες είναι οργανικές ουσίες που πρέπει να προσφερθούν στον οργανισμό σε μικρές ποσότητες από το περιβάλλον, γιατί είτε δεν συντίθεται είτε ο ρυθμός σύνθεσης τους είναι μειωμένος. Οι βιταμίνες είναι πολύπλοκες ενώσεις, που δεν ανήκουν σε μια ομάδα ενώσεων αλλά διαφέρουν πολύ μεταξύ τους. Ο ρόλος τους είναι κυρίως καταλυτικός και παίζουν σημαντικό ρόλο στην διατροφή συμβάλλοντας στο μεταβολισμό των άλλων θρεπτικών συστατικών.
• Τα μέταλλα αποτελούν το 4-5% του συνολικού βάρους του σώματος. Ορισμένα όπως το ασβέστιο, το νάτριο, το κάλιο, το μαγνήσιο απαιτούνται σε μεγάλες ποσότητες και λέγονται μακροστοιχεία, ενώ άλλα στοιχεία που χρειάζονται σε μικρότερες ποσότητες λέγονται ιχνοστοιχεία. Τα μέταλλα λαμβάνονται μέσο των τροφών. Σήμερα, λόγω της πολυετούς καλλιέργειας των εδαφών, της υπερκαλλιέργειας και των εντομοκτόνων, οι τροφές είναι πολύ φτωχές σε μέταλλα με συνέπεια να μη λαμβάνεται από τον οργανισμό ικανή ποσότητα μετάλλων.

Οι διατροφολόγοι, και άλλοι ειδικοί επιστήμονες ύστερα από πολυάριθμες και μακροχρόνιες έρευνες, συνέθεσαν την πυραμίδα του σχήματος που δείχνει τη σωστή διατροφή. Πρέπει να οργανώσουμε τη διατροφή μας ώστε να καταναλώνουμε όσο είναι το δυνατό περισσότερες τροφές της βάσης της πυραμίδας και λιγότερες της κορυφής.

Λίπη, Γλυκά

Γάλα, Γιαούρτι ,Τυρί               Κρέας. Ψάρι, Αυγά, Φασόλια

Λαχανικά         Φρούτα

Ψωμί, Δημητριακά, Ρύζι, Ζυμαρικά.

2. Συνιστώμενη Ημερήσια Δόση (RDA)- RDA Ευρωπαϊκής ένωσης για παιδιά

Συνιστώμενη Ημερήσια Δόση είναι η μέση ποσότητα βιταμινών ή μεταλλικών στοιχείων που χρειάζεται να λαμβάνει καθημερινά ο ανθρώπινος οργανισμός. Η Συνιστώμενη Ημερήσια Δόση διαφέρει από ηλικία σε ηλικία γιατί είναι και διαφορετικές οι ανάγκες του οργανισμού.

Σύμφωνα με την Ευρωπαϊκή ένωση και την έκθεση της Επιστημονικής Επιτροπής για τα τρόφιμα οι Σ.Η.Δ. για παιδιά από 7-10 ετών είναι:

Βιταμίνη Β1    0,8 mg

Βιταμίνη Β2    1,2 mg

Νιασίνη           13 mg

Βιταμίνη Β6    1,1mg

Φυλικό Οξύ    150 μg

Βιταμίνη Β12  1 μg

Βιταμίνη C      30 mg

Βιταμίνη D      200 IU

Ασβέστιο        550 mg

Φώσφορος      450 mg

Σίδηρος           5,9 mg

Ψευδάργυρος  7 mg

Σελήνιο           25 μg

Χαλκός            0,7 mg

3. Τρέφονται τα σημερινά παιδιά σωστά; Λαμβάνουν τις απαραίτητες βιταμίνες, μέταλλα και ιχνοστοιχεία από τη διατροφή τους;

Τα βρίσκονται σε υψηλό κίνδυνο έλλειψης βιταμινών και μεταλλικών στοιχείων. Τα μικρά παιδιά έχουν υψηλές διατροφικές ανάγκες σχετικά με το σώμα τους, αλλά συχνά δεν τρώνε πολύ ή δεν έχουν όρεξη. Σε αντίθεση, τα παιδιά σχολικής ηλικίας συνήθως έχουν πολύ όρεξη, αλλά έχουν την ελευθέρια επιλογής γιατί κάνουν πολλά γεύματα εκτός σπιτιού. Οι επιλογές τους επηρεάζονται πολύ από τη διαφήμιση και από τη μόδα. Αυτό είναι ιδιαίτερα ανησυχητικό γιατί οι γνώσεις τους για τη διατροφή είναι περιορισμένες.

Σε μία επιδημιολογική έρευνα που έγινε στη Γαλλία, που φημίζεται για τη σωστή και καλά διατροφή, έδειξε ότι , μεγάλο μέρος του πληθυσμού δεν μπορεί να ικανοποιήσει τις απαιτήσεις του σύμφωνα με την  Σ.Η.Δ. σε σίδηρο, ψευδάργυρο, βιταμίνη Β1, βιταμίνη Β6, βιταμίνη C, βιταμίνη Α και βιταμίνη Ε.

Σε άλλη έρευνα που έγινε στην Αμερική για παιδιά 2 έως 10 ετών, έδειξε ότι πάνω από το 50% των παιδιών λάμβανε ασβέστιο, βιταμίνη Β6 και ψευδάργυρο πολύ κάτω από τη Σ.Η.Δ.

Είναι απαραίτητο το παιδί να μάθει να τρέφεται σωστά από μικρή ηλικία, γιατί οι διατροφικές συνήθειες που υπάρχουν κατά την παιδική ηλικία, δύσκολα αλλάζουν κατά την εφηβεία και την ενηλικίωση.

Πολλά παιδιά σήμερα, δεν τρώνε πρωινό, τρώνε πολλά σνακ και δεν τρώνε καθημερινά φρούτα και λαχανικά. Το γάλα σε πολλές περιπτώσεις έχει αντικατασταθεί από αναψυκτικά, γεγονός που έχει ως αποτέλεσμα τη μικρή λήψη ασβεστίου σε μεγάλο αριθμό παιδιών.

Οι ποσότητες που λαμβάνονται σε βασικά θρεπτικά συστατικά για την ανάπτυξη  του οργανισμού όπως η βιταμίνη Α, Β2, Β12, D, E καθώς και ασβέστιο και μαγνήσιο, φαίνεται να είναι πολύ μικρότερες σε παιδιά που συστηματικά  δεν τρώνε πρωινό. Ο καλύτερος τρόπος για να λαμβάνει ο οργανισμός τις απαραίτητες βιταμίνες, μέταλλα και ιχνοστοιχεία για την ανάπτυξη του, είναι η σωστή και προγραμματισμένη διατροφή.

Το γεγονός όμως, ότι οι γονείς και τα παιδιά είναι πολυάσχολοι και οι τροφές χαμηλής διατροφικής ποσότητας, δεν επιτρέπει στα παιδιά να λαμβάνουν όλα τα θρεπτικά συστατικά που χρειάζονται.

4. Διατροφικοί κίνδυνοι στα παιδιά

Εκτός από την ανθυγιεινή διατροφή και την παράλειψη γευμάτων που διατυπώθηκε παραπάνω, τα παιδιά δεν τρώνε σωστά και αυτό αποδεικνύεται από:

Α. Μεγάλη διατροφική μελέτη βρήκε ότι το 91% των παιδιών από 6 έως 11 ετών δεν έτρωγαν το συνιστώμενο ελάχιστο των 5 μερίδων φρούτου και λαχανικών ανά ημέρα. Η εκπαίδευση γονέων και παιδιών για τη διατροφή είναι σημαντική παρέμβαση στην καταπολέμηση των κακών διατροφικών συνηθειών.

Β. Μελέτη τύπων φαγητού σε παιδιά του δημοτικού βρήκε ότι 40% των παιδιών δεν τρώνε λαχανικά σε σταθερή βάση, εκτός από πατάτες ή σάλτσα ντομάτας.

Γ. Επιδημιολογική μελέτη των διατροφικών προσλήψεων παιδιών ηλικίας 2 έως 10 ετών βρήκε ότι περισσότερο του 50% είχε ανεπαρκείς προσλήψεις απαραίτητων συστατικών διατροφής, όπως σίδηρος, ασβέστιο, βιταμίνη Β6, ψευδάργυρο και μαγνήσιο.

Δ. Παιδιατρική μελέτη που μετρούσε την πρόσληψη ασβεστίου βρήκε ότι το 30% των παιδιών ηλικίας κάτω των 11 ετών κατανάλωναν επίπεδα ασβεστίου αρκετά κάτω των R.D.A. Αυτό αποδιδόταν σε μειωμένη κατανάλωση γάλακτος και αυξημένη πρόσληψη αναψυκτικών.

Λαμβάνοντας υπ’ όψιν αυτά τα ευρήματα, διάφορα σημεία πρέπει να σημειωθούν:

Α) Τα φρούτα και τα λαχανικά δεν είναι μόνο σημαντικές πηγές βιταμινών και μετάλλων, αλλά και κύριες πηγές ινών. Όπως λένε ερευνητές, όσο λιγότερες ίνες περιλαμβάνονται στο παιδικό διαιτολόγιο, τόσο μεγαλύτερη είναι η πιθανότητα πρόσληψης υψηλών επιπέδων λίπους και λιπαρών οξέων.

Β) Ανεπαρκής πρόσληψη ασβεστίου σε εφήβους, ακόμη και προεφηβικά, μπορεί να προδιαθέσει τις γυναίκες σε υψηλό κίνδυνο οστεοπόρωσης.

Γ) Ασθένειες που προέρχονται από διαιτητικές ανεπάρκειες έχουν αντικατασταθεί από ασθένειες που προέρχονται από διαιτητική υπερβολή και ανισορροπία-συμπεριφορές που αρχίζουν στην εφηβεία.

5. Έφηβοι και διατροφή

Οι έφηβοι, επειδή βρίσκονται πάνω στην ανάπτυξη, χρειάζονται δίαιτες καλύτερης ποιότητας και μεγαλύτερης ποσότητας συγκρινόμενες με αυτές των παιδιών και των ενήλικων. Μελέτες έχουν δείξει ότι οι έφηβοι λαμβάνουν από τις τροφές τους, ποσότητες πολύ μικρότερες από όσες χρειάζονται καθημερινά σε πολλές βασικές βιταμίνες και μέταλλα. Η βιταμίνη Α, η βιταμίνη C, το φυλλικό οξύ, η βιταμίνη Β, η βιταμίνη Β2, που όλες είναι απαραίτητες για την ανάπτυξη των κυττάρων, δεν λαμβάνονται στις απαιτούμενες ποσότητες. Καθώς επίσης και η βιταμίνη Ε, ο ψευδάργυρος και το μαγνήσιο που και αυτά είναι απαραίτητα στην διατήρηση της ανάπτυξης. Ο σίδηρος επίσης είναι ένα στοιχείο που δεν λαμβάνουν οι έφηβοι, ειδικά οι κοπέλες, σε ικανοποιητικά επίπεδα.

6. Παιδιά και αθλητισμός

Τα παιδιά που αθλούνται συχνά παρουσιάζουν ελλείψεις σε πολλά θρεπτικά συστατικά. Ανάλογα με τη φύση και το πόσο συχνή είναι η προπόνηση, οι γιατροί συνιστούν και διαφορετική απαιτούμενη δοσολογία. Πρωτεΐνες, υδατάνθρακες και λίπη αντιπροσωπεύουν το 12,62 και 28% αντίστοιχα της ημερήσιας ενέργειας που χρειάζεται το παιδί. Επίσης συστήνονται και συμπληρώματα διατροφής με βιταμίνες και μέταλλα. Πιθανές βιταμίνες που βρίσκονται σε έλλειψη στους αθλούμενος είναι η Β1, Β2, Β6, Β9, Β12, C και D. Οι ποσότητες μετάλλων που χρειάζονται καθημερινά είναι 10mg σίδηρο, 5mg  ψευδάργυρο και 1mg χαλκό.

7. Βιταμίνες και μέταλλα που περιέχονται στο Centrum Jr. και οι πηγές τους.

• Βιταμίνη Α: Βοηθά στη διατήρηση υγιούς δέρματος, στην ανάπτυξη υγιών δοντιών, οστών, μαλλιών, νυχιών και οράσεως.
  Πηγές: Συκώτι, βούτυρο, νεφρά, καρότα, τυρί.
• Σύμπλεγμα Βιταμινών Β: Απαραίτητες για την μετατροπή των τροφών σε ενέργεια. Παίρνουν μέρος στις μεταβολικές διαδικασίες για την ανάπτυξη του οργανισμού.
  Πηγές: Συκώτι, αυγά, γάλα, κρέας, ξηροί καρποί, πράσινα λαχανικά, δημητριακά.
• Βιταμίνη C: Έχει αντιοξειδωτική δράση. Βοηθά στην αντιμετώπιση του κρυολογήματος, στη διατήρηση υγιών οστών, υγιών ούλων, δοντιών και αγγείων. Επίσης βοηθά στην απορρόφηση του σιδήρου από τις τροφές.
  Πηγές: Φρούτα, ιδιαίτερα τα εσπεριδοειδή, πράσινα λαχανικά.
• Βιταμίνη D: Βοηθά την υγιή ανάπτυξη των δοντιών και των οστών ειδικά στα παιδιά. Συμβάλει στην απορρόφηση του ασβεστίου και στο μεταβολισμό του φωσφόρου.
  Πηγές: Ιχθυέλαια (π.χ. μουρουνέλαιο), ψάρια, αυγά, βούτυρο.
• Βιταμίνη Ε: Βοηθά στην προστασία των ιστών και του ανοσοποιητικού συστήματος.
  Πήγες: Ξηροί καρποί, σπανάκι, σιτάρι.
• Φυλλικό Οξύ: Απαραίτητο για την ανάπτυξη του νευρικού συστήματος στα έμβρυα. Παίζει σημαντικό ρόλο στην ανάπτυξη και αναπαραγωγή των κυττάρων, ειδικά των ερυθρών αιμοσφαιρίων.
  Πηγές: Πράσινα λαχανικά, συκώτι, νεφρά, σπαράγγια.
• Ασβέστιο, Φώσφορος: Σε συνδυασμό με τη βιταμίνη Dβοηθούν στη διατήρηση και ανάπτυξη γερών οστών και δοντιών.
  Πηγές: Τυρί. γιαούρτι, γάλα, ψάρια, αλεύρι, κρέας, πουλερικά.
• Σίδηρος:  Αναγκαίο για την παραγωγή των ερυθρών αιμοσφαιρίων και της αιμοσφαιρίνης του αίματος.
  Πηγές: Συκώτι, νεφρά, κόκκινο κρέας, αυγά, σπανάκι, δημητριακά.
• Μαγνήσιο: Σημαντικό για την ανάπτυξη του οργανισμού. Βοηθά στην καλή λειτουργία του νευρικού συστήματος και των μυών.
  Πηγές: Ξηροί καρποί, ψωμί, λαχανικά, θαλασσινά.
• Κάλιο: Απαραίτητο για τη σωστή λειτουργία των νεύρων και του παλμού της καρδιάς.
  Πηγές: Κρέας, φρούτα και λαχανικά.
• Ψευδάργυρος: Βρίσκεται σε όλους τους ιστούς. Απαραίτητο για υγιές, αναπαραγωγικό και ανοσοποιητικό σύστημα.
  Πηγές: Στρείδια, κρέας, γαλακτομικά προϊόντα, πράσινα λαχανικά.
• Σελήνιο: Αντιοξειδωτική δράση. Απαραίτητο για υγιές συκώτι.
  Πηγές: Εντόσθια, κρέας, ψάρια, δημητριακά.
• Χαλκός: Απαραίτητος για τον μεταβολισμό του σιδήρου.
  Πηγές: Συκώτι, θαλασσινά, ξηροί καρποί.