Η οσφυαλγία είναι το πλέον διαδεδομένο σύνδρομο το οποίο δεν αφορά μόνο αθλητές κάθε κατηγορίας, αλλά και όλους τους ανθρώπους γενικότερα.
Είναι στατιστικά αποδεδειγμένο ότι ένα 70% τουλάχιστο του πληθυσμού, θα υποφέρει μία τουλάχιστο φορά από οσφυαλγία. Χαριτολογώντας, αναφέρεται ότι η οσφυαλγία είναι το τίμημα που πληρώνει ο άνθρωπος για την μετάβασή του από την τετραποδική στάση, στην διποδική (homoerectus)!
Τι όμως είναι πράγματι η οσφυαλγία;
Οσφυαλγία είναι ο πόνος ο οποίος υποτίθεται ότι προέρχεται από την οπίσθια μεριά του σώματος, οροθετημένη από την ακανθώδη απόφυση του 12ου θωρακικού σπονδύλου, έως και την νοητή γραμμή που ενώνει τις δύο λαγόνιες ακρολοφίες στην οπίσθια μεριά της λεκάνης. Η οσφυαλγία είναι ένα σύνδρομο. Το βασικό σύμπτωμα είναι ο πόνος στην εν λόγω περιοχή, ενώ συχνά γίνεται λόγος για μια σειρά από άλλα συμπτώματα, όπως η παραισθησία το μούδιασμα δηλαδή ή η καυσαλγία και άλλα. Από σημεία, μπορούν να υπάρχουν πολλά και εμφανή, μπορεί όμως να μην υπάρχει και κανένα (ψυχογενής οσφυαλγία)!
Επιδημιολογικά, οι ηλικίες και το φύλο δεν δείχνουν να έχουν σημαντικό ρόλο, ενώ ίσως
| ΗΛΙΚΙΑ | ΑΝΔΡΕΣ | ΓΥΝΑΙΚΕΣ |
| 30 | 43,6% | 41,1% |
| 40 | 48,4% | 39,1% |
| 50 | 45,2% | 46,6% |
| 60 | 42,7% | 54,1% |
να αξίζει να σταθούμε στις στατιστικές ιδιοτροπίες της οσφυαλγίας. Για παράδειγμα:
Η οσφυαλγία εμφανίζεται συχνότερα σε χαμηλής οικονομικής στάθμης άτομα, προτιμάει δηλαδή τους φτωχούς.
Δεν κάνει φυλετικές διακρίσεις, αφού παρουσιάζεται το ίδιο συχνά σε όλες τις φυλές.
Από οσφυαλγία πάσχουν συχνότερα άνθρωποι χωρισμένοι, σε διάσταση και χήροι σε σχέση με τους εν ενεργεία παντρεμένους ή ποτέ στη ζωή τους παντρεμένους!
Από οικονομικής πλευράς, η οσφυαλγία είναι ιδιαίτερα επιζήμια. Στις Η.Π.Α για παράδειγμα, το 60% των εξόδων για την τραυματολογία και την ορθοπεδική παρέχεται για την αντιμετώπιση της οσφυαλγίας, πράγμα που σημαίνει 16 από τα 24 δις δολάρια!
Επίσης, θεωρείται ότι παραπάνω από το 50% του ενεργού πληθυσμού θα υποφέρει από οσφυαλγία κατά την διάρκεια της εργασίας του. Αν συνεκτιμήσουμε και το γεγονός ότι το 6,2% θα υποφέρει για 2 περίπου εβδομάδες, αντιλαμβανόμαστε πως χάνονται για παράδειγμα 60 εκατομμύρια εργάσιμων ημερών στην Αγγλία, με χρηματικό κόστος περίπου 350 εκατομμυρίων αγγλικών στερλινών!
Κατανοούμε λοιπόν γιατί το αφιέρωμα μας στην οσφυαλγία θα είναι σχετικά μεγάλο και θα ολοκληρωθεί σε 2 τεύχη.
Για να μπορέσουμε όμως να καταλάβουμε το σώμα μας καλύτερα θα πρέπει να το γνωρίσουμε εκ των έσω, γι’ αυτό άλλωστε λίγη ανατομία είναι απαραίτητη. Η πολυπλοκότητα όμως της περιοχής, απαιτεί μια επεξήγηση απλούστερη ώστε να γίνει κατανοητή. Ξεκινούμε λοιπόν από τα γενικότερα προς τα πιο λεπτομερή.
Εδώ μπορούμε να δούμε την οσφυϊκή μοίρα της σπονδυλικής στήλης (ΟΜΣΣ) από πίσω. Χαρακτηριστικό είναι το πόσοι μυς βρίσκονται στην περιοχή και προσφύονται σε διάφορες μεριές των σπονδύλων, παρέχοντας έτσι μια δυναμική σταθερότητα. Επισημαίνουμε ότι αυτή είναι η πρώτη στοιβάδα μυών και από πάνω τους υπάρχουν αρκετοί ακόμα, μεγαλύτεροι και ισχυρότεροι.
Από την ίδια θέση βλέπουμε ακόμα βαθύτερα και χωρίς τους οπίσθιους σχηματισμούς των σπονδύλων, τον νωτιαίο μυελό και τις νωτιαίες νευρικές ρίζες που σχηματίζονται ένθεν των σπονδύλων.
Ο νωτιαίος μυελός είναι ιδιαίτερα ευαίσθητος και για αυτό είναι και τόσο προστατευμένος από ένα σύμπλεγμα οστών, συνδέσμων και μυών.
Εδώ, η εικόνα μας δείχνει την πρόσθια μεριά της ΟΜΣΣ όπου μπορούμε να διακρίνουμε τους σπόνδυλους με τους δίσκους τους και τα νευρικά πλέγματα της οσφύος και του ιερού οστού.
Προσέξτε πως από κάθε ρίζα βγαίνει ένα ζευγάρι νεύρα τα οποία ενώνονται με νεύρα από άλλες ρίζες και σχηματίζουν αναστομώσεις. Αυτές οι ενώσεις θα μας δώσουν στο τέλος μεγάλα νεύρα όπως είναι το ισχιακό που φαίνεται ως το μεγαλύτερο στο σχήμα μας.
Εδώ βλέπουμε ένα οσφυϊκό σπόνδυλο. Το συμπαγές μέρος που μοιάζει με ωοειδές, είναι το σώμα του σπονδύλου, όπου πάνω του θα τοποθετείται ο μεσοσπονδύλιος δίσκος. Το σώμα είναι προσανατολισμένο προς την κοιλιακή χώρα. Κατόπιν, παρατηρείται μία τρύπα διαμέσων της οποίας περνάει ο νωτιαίος μυελός. Με γαλάζιο χρώμα βλέπουμε τις άνω αρθρικές επιφάνειες οι οποίες αρθρώνονται με τις κάτω του από πάνω σπονδύλου, ενώ οι δύο πλάγιες προεξοχές είναι εγκάρσιες αποφύσεις και τέλος η ακανθώδης απόφυση που ξεχωρίζει μόνη της και μπορούμε συχνά να την ψηλαφίσουμε με το δάκτυλό μας στην πλάτη μας.
Εδώ πλέον βλέπουμε ένα οσφυϊκό σπόνδυλο με τον μεσοσπονδύλίο του δίσκο. Στο κέντρο (Ν) απεικονίζεται ο πυρήνας του δίσκου, ενώ περιφερικά του πυρήνα βρίσκεται ινώδης δακτύλιος (Α). Ο δίσκος βρίσκεται τοποθετημένος στο πάνω μέρος του σώματος του από κάτω σπονδύλου και εφάπτεται με το κάτω μέρος του σώματος του από πάνω σπονδύλου, ενώνοντάς τους δύο σπονδύλους μεταξύ τους.
Τέλος βλέπουμε και μια άποψη του μεσοσπονδυλίου δίσκου. Με μαύρο χρώμα κεντρικά βρίσκεται ο πυρήνας ο οποίος αποτελείται κατά 88% περίπου νερό. Ο σκοπός του είναι να μετακινείται αναλόγως ώστε να αποφορτίζει την Σ.Σ από μεγάλα φορτία.
Ο ινώδης δακτύλιος που βρίσκεται περιφερικά του πυρήνα, απεικονίζεται όπως είναι, δηλαδή σε στρώσεις με αντίθετη φορά η μία από την άλλη και σκοπός του είναι να προστατεύει τον πυρήνα από οποιαδήποτε εξωτερίκευσή του εκτός δίσκου.
Τέλος, παρατηρούμε μια πιο ολοκληρωμένη εικόνα όπου φαίνονται ο δίσκος (1) , ο νωτιαίος μυελός (3), μια νωτιαία ρίζα (Ν.R) και η άρθρωση που σχηματίζεται μεταξύ των εγκαρσίων αρθρικών αποφύσεων (Facet Joint) (6).
Έχοντας πλέον μια κάποια εικόνα της οσφύος, μπορούμε τώρα να εξετάσουμε τον τρόπο με τον οποίο τα ανατομικά της στοιχεία λειτουργούν κατά την διάρκεια των κινήσεων.
Παρατηρώντας λοιπόν την σχέση μεταξύ των κινήσεων του μεσοσπονδυλίου δίσκου και της Σ.Σ, θα προσέξουμε ότι κατά την όρθια ίσια θέση, ο δίσκος, καθώς και ο πυρήνας του δίσκου βρίσκονται στη μέση θέση. Κατά την έκταση, τα σώματα των δυο επικείμενων σπονδύλων συγκλίνουν από πίσω, σπρώχνοντας τον δίσκο προς την κοιλιακή χώρα, ενώ κατά την κάμψη συμβαίνει το αντίθετο.
Ο μεσοσπονδύλιος δίσκος παραμένει στην θέση του όταν δεν προκύπτει κάποια παθολογία (για τις οποίες θα αναφερθούμε στο επόμενο τεύχος) και μία ομάδα πολύ σημαντική που συμμετέχει στην παθητική σταθεροποίηση της Σ.Σ αλλά και του δίσκου είναι οι σύνδεσμοι. Τους συνδέσμους μπορούμε να τους δούμε συγκεντρωτικά στη παρακάτω εικόνα:
Προσέξτε πόσο φαρδύς και εφαρμοστός πάνω στον δίσκο είναι ο πρόσθιος επιμήκης σύνδεσμος (anter. longit. ligam), καθώς και ο οπίσθιος επιμήκης σύνδεσμος (post. longit. ligam) και πόσοι άλλοι σύνδεσμοι βρίσκονται σε αυτή την μικρή περιοχή.
Όπως είδαμε λίγο πιο πάνω, η έκταση προκαλεί σύγκλιση των οπισθίων τμημάτων του σώματος του δίσκου προκαλώντας έτσι λόρδωση. Ας μη ξεχνάμε όμως ότι και λεκάνη αφού ενώνεται με την Σ.Σ συσχετίζεται και κινητικά μαζί της, καθώς και τα ισχία αφού επηρεάζουν τη θέση της λεκάνης, επηρεάζουν έμμεσα και την Σ.Σ. Με ένα τέτοιο παράδειγμα θα κλείσουμε ολοκληρώνοντας έτσι το 1ο μέρος της παρουσίασης της οσφυαλγίας.
Παρατηρούμε λοιπόν ότι κατά την φυσιολογική ορθοστάτηση η Ο.Μ.Σ.Σ, βρίσκεται σε μια φυσιολογική λόρδωση. Αυτή η λόρδωση μπορεί να εξαλειφθεί σε μεγάλο βαθμό κάμπτοντας το ένα ισχίο, αλλάζοντας στην ουσία έτσι την ΄θέση της λεκάνης.
