Ανατροφοδότηση στη Συγχρονισμένη Κολύμβηση

«Ανατροφοδότηση στη Συγχρονισμένη Κολύμβηση» Λιλέττα Χαιροπούλου, Ph.D Επίκουρη Καθηγήτρια Πανεπιστημίου Αθηνών ΤΕΦΑΑ

Ανατροφοδότηση  (feedback) είναι η πληροφορία για την κίνηση ή για το αποτέλεσμα της κίνησης. Υπάρχουν δύο βασικά είδη ανατροφοδότησης: η εσωτερική και η εξωτερική.

Εσωτερική ανατροφοδότηση προέρχεται από την αίσθηση της κίνησης (κιναίσθηση), η οποία προέρχεται από τους κινητικούς υποδοχείς στους μύες και στις αρθρώσεις και δίνει πληροφόρηση για το εύρος, την ένταση και την ταχύτητα της κίνησης.

Εξωτερική ανατροφοδότηση παρέχεται από το αποτέλεσμα της κίνησης, δηλ. η βαθμολογία των κριτών είναι ένα είδος ανατροφοδότησης σχετικά με το αποτέλεσμα της κίνησης (φιγούρας ή χορογραφίας).

Η εξωτερική ανατροφοδότηση στη Συγχρονισμένη κολύμβηση παρέχεται βασικά από τις τεχνικές οδηγίες που δίνει η προπονήτρια στις αθλήτριες.Αυτό το είδος της ανατροφοδότησης λέγεται γνώση της απόδοσης της κίνησης δηλ. παρέχεται πληροφόρηση σχετικά με την εκτέλεση της κίνησης. Η προπονήτρια πρέπει να δίνει στις αθλήτριες δύο ειδών πληροφορίες:

Α. Πληροφορία για τα λάθη που έγιναν.

Β. Πληροφορία για την διόρθωση των λαθών.

α) Πληροφορία για τα λάθη που έγιναν.

 Η πληροφορία για την εκτέλεση μιας κίνησης πρέπει να είναι ακριβής. «Αυτό είναι καλό», μία παρατήρηση που δεν παρέχει ακριβή πληροφόρηση για την κίνηση. «Αυτή η γωνία είναι 100 μοιρών και όχι 90 μοιρών». Αυτή είναι μια πιο ακριβής και σωστή πληροφόρηση.

1. Η πληροφορία πρέπει να περιέχει 2 έως 3 στοιχεία , όχι περισσότερα.
2. Η πληροφορία πρέπει να παρέχεται αμέσως μετά την εκτέλεση της κίνησης.

β) Πληροφορία για  τη διόρθωση των λαθών.

 Το βασικότερο σημείο στη διόρθωση των λαθών από μέρους της προπονήτριας είναι όχι μόνον να επισημάνει το μέγεθος του λάθους, άλλα και να υποδείξει τον τρόπο και την τεχνική διόρθωσης του λάθους.

Συνήθως η προπονήτρια κάνει γνωστό το αποτέλεσμα της λανθασμένης κίνησης στην αθλήτρια αλλά αδυνατεί να την πληροφορήσει για τον τρόπο διόρθωσης του λάθους της κίνησής της.

Η προπονήτρια θα πρέπει να διαθέτει πολλούς τρόπους επεξήγησης του λάθους στην αθλήτρια, διότι ιδιαίτερα στις κατακόρυφες θέσεις η αθλήτρια έχει πρόβλημα προσανατολισμού και δεν μπορεί εύκολα να κατανοήσει τις υποδείξεις της προπονήτριας.

Για την πιο αποδοτική διόρθωση λάθους θα πρέπει να χρησιμοποιείται:

1. Καθρέπτης στο πλάγιο μέρος της πισίνας ώστε η αθλήτρια να έχει οπτική εικόνα.
2. Βιντεοκάμερα, ώστε η αθλήτρια να βλέπει την εκτέλεση της κίνησής της και με τις κατάλληλες υποδείξεις της προπονήτριας να διορθώνει τυχόν λάθη.
3. Το κυριότερο βέβαια μέσον για την διόρθωση λαθών κατά την διάρκεια της κίνησης είναι το φορητό μαγνητόφωνο το οποίο είναι συνδεδεμένο με τα υδρόφωνα. Η προπονήτρια με την βοήθεια του μικροφώνου μπορεί να κάνει διορθώσεις κατά την διάρκεια της εκτέλεσης της κίνησης

Χρήση της ανατροφοδότησης εκ μέρους του προπονητή για την πιο αποδοτική διόρθωση της κίνησης.

Αρχικά ο προπονητής της Συγχρονισμένης Κολύμβησης πρέπει να καθορίσει το είδος του λάθους που εκτελείται και να το εξηγήσει μαι απλά λόγια στην αθλήτρια. Στη συνέχεια θα πρέπει να καθορίσει την σωστή εκτέλεση της κίνησης. Η υπόδειξή του πρέπει να περιέχει όχι μόνον το «τί» εκτελείται αλλά και το «πώς» πρέπει να εκτελείται (τεχνική). Ο προπονητής πρέπει να χρησιμοποιεί θετική αντιμετώπιση διόρθωσης των λαθών, έτσι ώστε να δημιουργείται θετική ψυχολογική ενίσχυση. Π.χ. «Αυτό είναι πολύ καλό, μπράβο, δοκίμασε πάλι».

Εφόσον το λάθος είναι δύσκολο να διορθωθεί, ο προπονητής πρέπει να καθορίσει σειρά από στάδια που θα βοηθήσουν την αθλήτρια να επιτύχει το στόχο της. Θα πρέπει να προετοιμάσει την αθλήτρια για το κάθε στάδιο, δίνοντάς της πληροφορίες για το πώς πρέπει να εκτελούν την δεξιότητα σε κάθε ένα από αυτά τα στάδια.

Σε κάθε στάδιο, χρειάζεται ενίσχυση με την εξωτερική ανατροφοδότηση, ωσότου η απόδοση της δεξιότητας φθάσει το στόχο απόδοσης, ο οποίος έχει ορισθεί για κάθε βήμα. Ο προπονητής πρέπει να ακολουθήσει τα βήματα με την καθορισμένη σειρά ωσότου επιτευχθεί η επιθυμητή απόδοση της δεξιότητας.

Σημείωση: Η διόρθωση του λάθους και τα στάδια διαμόρφωσης της σωστής δεξιότητας πρέπει να εφαρμόζονται για κάθε αθλήτρια ξεχωριστά και σύμφωνα με τις ατομικές ανάγκες και ικανότητές της.

Χρήση της εξωτερικής ανατροφοδότησης ως μέσον ενίσχυσης της ψυχολογίας του/της αθλητή/τριας.

Η ανατροφοδότηση, όταν χρησιμοποιείται σωστά αποτελεί τον καλύτερο τρόπο ενίσχυσης της ψυχικής διάθεσης της αθλήτριας, ώστε να θέλει να προπονηθεί σωστά και συστηματικά για ένα μεγάλο χρονικό διάστημα.

Η προπονήτρια, όσο σκληρή και αν είναι η προπόνηση, θα πρέπει να δημιουργεί ένα θετικό κλίμα και να ενισχύει ψυχικά την κάθε μία από τις αθλήτριές της, ώστε συνεχώς να προσπαθεί όλο και περισσότερο και με μεγαλύτερη διάθεση και αφοσίωση.

Για να γίνει αυτό θα πρέπει η προπονήτρια να γνωρίζει τα ακόλουθα:

Να δίνει εξωτερική ανατροφοδότηση με γνώση της απόδοσης, συγκεκριμένη και με επιβράβευση. Οι αρχάριοι αθλητές χρειάζονται μεγαλύτερη και συχνότερη επιβράβευση από τους έμπειρους.

Να αποφεύγει τις προσβολές όταν η αθλήτρια δεν μπορεί να εκτελέσει μία άσκηση. Η αρνητική ανατροφοδότηση επιφέρει οπισθοδρόμιση της απόδοσης.

Να παρουσιάζει στις αθλήτριες ένα πρότυπο σωστής εκτέλεσης και να το συνοδεύει με τεχνικές οδηγίες σχετικά με την εκτέλεση της κίνησης αυτού του προτύπου.

Να μήν τιμωρεί τις αθλήτριες με αυτό που οι αθλήτριες πρέπει να αγαπούν; το κολύμπι. Η μεγαλύτερη τιμωρία για τον αθλητή θα πρέπει να είναι η αποχή από την προπόνηση. Μόνον έτσι η προπόνηση γίνεται πηγή δημιουργίας, εργασίας και ευχάριστης κόπωσης.

Μία πρόσφατη ερευνητική εργασία.

Σε μία έρευνα που εκτελέστηκε από το εργαστήριο Υγρού Στίβου του Πανεπιστημίου Αθηνών ΤΕΦΑΑ, έλαβαν μέρος 24 αρχάριες αθλήτριες Συγχρονισμένης Κολύμβησης ηλικίας 10-12 ετών. Η διδασκαλία περιελάμβανε την θέση crane μέσα στο νερό. Οι αθλήτριες χωρίστηκαν σε τρείς ομάδες και η κάθε μία ομάδα έλαβε διαφορετική ανατροφοδότηση. Τα είδη ανατροφοδότησης  ήταν : λεκτική (προφορικές οδηγίες της προπονήτριας), οπτική (η αθλήτρια έβλεπε την εκτέλεση της θέσης crane από άλλη έμπειρη αθλήτρια ) και κιναισθητική (τοποθέτηση των μελών του σώματος στην σωστή θέση).

Στη λεκτική ανατροφοδότηση οι οδηγίες ήταν σαφείς και περιεκτικές

Όπως : ορθή γωνία ποδιών, το οριζόντιο πόδι πιο βαθιά στο νερό, το σώμα σε ευθεία με το κατακόρυφο πόδι, σταθερότητα. Η αξιολόγηση των αθλητριών έγινε από τρείς Διεθνείς κριτές πριν και μετά την προπόνηση, η οποία διήρκεσε 10 εβδομάδες. Ο μέσος όρος της βαθμολογίας των κριτών χρησιμοποιήθηκε για την αξιολόγηση της κάθε αθλήτριας.Μετά από κατάλληλη  στατιστική επεξεργασία των δεδομένων αποδειχθεί ότι η λεκτική ανατροφοδότηση είναι πιο αποτελεσματική από την οπτική και κιναισθητική για την εκμάθηση της θέσης crane σε αρχάριο επίπεδο. Αυτό το αποτέλεσμα συμφωνεί με προηγούμενη βιβλιογραφία (Fitts, 1964) η οποία αναγνωρίζει τρία στάδια απόκτησης κινητικών δεξιοτήτων. Συγκεκριμένα, στο πρώτο στάδιο εκμάθησης το οποίο ο Fitts ονομάζει γνωστικό στάδιο, ο ασκούμενος συχνά μετατρέπει την κινητική πληροφορία σε πνευματική δηλ. μιλά στο εαυτό του καθώς προσπαθεί να δώσει εντολές στους μύες για μια πιο σωστή εκτέλεση. Οι προφορικές εντολές του προπονητού φαίνεται να βοηθούν στην ενίσχυση αυτής της διαδικασίας για παραγωγή ενός σωστού κινητικού προτύπου.

Η διαδικασία αυτή της προσπάθειας αποτύπωσης και διόρθωσης του λάθους στους αρχάριους αποκαλύπτει τα κινηματικά και κινητικά στοιχεία που καθορίζουν την δεξιότητα που μαθαίνεται.

ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ

Fitts, P.M. 1964 Perceptual- motor learning. In A. W. Melton (ed) Categories of human learning (pp.243 285) New York: Academic Press.

Krebs, D.E &D. Wolf Behr 1994 Biofeedback in Physical Rehabilitation Assessment and Treatment. In S.B. O Sullivan T.J. Schmitz (Eds) pp.707 724 Philadelphia PA: FA Davis

Magill, R.A 1994 The Influence of augmented feedback on skill learning depends on characteristics of the skill and the learner. Quest 46 : 314- 327

Rose D.J. Motor learning and Motor Control. 1998 University Studio Press.

Sports Medicine Meets Synchronized Swimming NAGWS 1980 AAHPERD

Synchronized Swimming F. Yates TW. Anderson Second Edition 1958

Winstein C.J. 1991 Knowledge of results and motor learning- Implications for physical therapy. Physical Therapy, 71  (2)  140-149

Χαιροπούλου Χρυσούλα, Συγχρονισμένη Κολύμβηση, Εκδόσεις Τελέθριον 1997.