Η ιστορία του Spa ξεκινάει πριν από πολλές χιλιάδες χρόνια ως η αγαπημένη συνήθεια των πιο ξακουστών πολιτισμών. Από τους κατοίκους της Μεσοποταμίας, τους Αιγυπτίους και τους Μινωίτες, μέχρι τους Έλληνες, τους Ρωμαίους και τους Οθωμανούς, η εμπειρία του spa είχε ως στόχο τη βελτίωση της υγείας, τη ψυχική ανάταση και τη φιλοσοφημένη χαλάρωση, όπως και σήμερα.
Το spa στην Κλασική Εποχή
Σύμφωνα με τον Όμηρο και τους κλασικούς συγγραφείς, οι Αρχαίοι Έλληνες ήδη από το 500 π. Χ «βυθίζονταν» στα πολυάριθμα δημόσια λουτρά τα οποία επισκέπτονταν καθημερινά, όπως ήταν η «λακωνική», ένα από τα πρώτα spa με ζεστό νερό. Το 25 π.Χ. στα χρόνια του Αυτοκράτορα Αγρίππα σχεδιάστηκε το πρώτο ρωμαϊκό spa, η λεγόμενη «θερμή», η οποία με τα χρόνια γινόταν μεγαλύτερη και πιο εντυπωσιακή σύμφωνα με τις εντολές των Ρωμαίων αυτοκρατόρων, οι οποίοι ήθελαν να ξεπεράσουν τους προκατόχους τους σε πολυτέλεια και ανέσεις, κατασκευάζοντας τα πρώτα ολοκληρωμένα κέντρα spa σε πολλές περιοχές της αυτοκρατορίας. Τα πρώτα healthclubs διέθεταν γήπεδα για αθλητικές δραστηριότητες, εστιατόρια, μεγάλη ποικιλία σε λουτρά, ανάμεσα στα οποία ξεχώριζαν τα «θερμά δωμάτια», όπου οι Ρωμαίοι απολάμβαναν μασάζ και spa με αιθέρια έλαια, δωμάτια ανάπαυσης ενώ σε μερικές περιπτώσεις υπήρχε και βιβλιοθήκη.
Από το γιαπωνέζικο Ryoken στο τούρκικο χαμάμ
Παρ’ όλο που η φιλοσοφία του σύγχρονου spa έχει τις ρίζες του στη Ρωμαϊκή Αυτοκρατορία, πολλά από τα είδη και τις θεραπείες που εφαρμόζονται μέχρι σήμερα έχουν λιγότερο δυτική προέλευση. Η πρώτη ζεστή πηγή εκτός Ρωμαϊκού εδάφους εντοπίζεται το 737 μ. Χ στην Ιαπωνία κοντά στην περιοχή Izumo. Εκεί χτίστηκε μερικούς αιώνες αργότερα το πρώτο Ryoken, όπου οι Γιαπωνέζοι εκτός από θεραπείες spa σε υπαίθρια λουτρά, απολάμβαναν μια ποιοτική διαμονή με καλό φαγητό μέσα σε πανέμορφους κήπους Zen. Μερικά χρόνια αργότερα οι πρώτες σάουνες έκαναν την εμφάνισή τους στη Βαλτική, συγκεκριμένα στη Φινλανδία, το 1000 μ. Χ, εγκαινιάζοντας μια παράδοση στην οποία οι Φινλανδοί παραμένουν πιστοί μέχρι σήμερα, εκκρίνοντας τόνους ιδρώτα σε ξύλινα κουβούκλια ή κολυμπώντας σε παγωμένες λίμνες παρέα με άφθονη μπύρα και βότκα. Ενας άλλος λαός που έδωσε τη δική του διάσταση στο spa ήταν οι Οθωμανοί. Τα μαρμάρινα χαμάμ με τα περίτεχνα μωσαϊκά, όπως είναι το φημισμένο Λουτρό της Ροξελάνα που χτίστηκε το 1556, εξακολουθεί ν’ αποτελεί την αγαπημένη συνήθεια των πιο παραδοσιακών Τούρκων. Στα χαμάμ, εκτός από τα τεράστια δωμάτια που πνίγονται στους ατμούς, οι Τούρκοι αράζουν στις μαρμάρινες πλατφόρμες για το καθιερωμένο τους μασάζ.
Το Spa έρχεται στην Ευρώπη
Η φήμη των spa άρχισε να εξαπλώνεται στην Δυτική Ευρώπη την εποχή του Καρλομάγνου. Τα φυσικά spa γύρω από πηγές που ανάβλυζαν ζεστό νερό άρχισαν να γίνονται δημοφιλή την περίοδο του Μεσαίωνα, ενώ κατά την Αναγέννηση αναδείχθηκαν μερικές από τις πιο διάσημες φυσικές πηγές με θεραπευτικές ιδιότητες, όπως στο βουνό Paeffers της Ελβετίας, στο Baden Baden της Γερμανίας και στη βρετανική πόλη Bath. Το πρώτο επιστημονικό βιβλίο για τις θεραπευτικές ιδιότητες του spa θα γραφτεί το 1522 από έναν Τσέχο ειδήμονα, ενώ το 1890 ένας Γερμανός ιερέας θα υποστηρίξει ότι έχει βρει τον τρόπο να θεραπεύει ασθένειες με το νερό των πηγών. Ωστόσο η μόδα των spa γνώρισε και την παρακμή. Το 1350 η έξαρση μεταδιδόμενων ασθενειών έβαλε «λουκέτο» σε όλα τα ευρωπαϊκά δημόσια λουτρά, ενώ το 1538 η Γαλλία κατέστρεψε όλα τους χώρους spa σε μια απεγνωσμένη προσπάθεια να εμποδίσει την επιδημία της σύφιλης που μάστιζε το λαό.
Spa made in USA
Η εμπορευματοποίηση των spa ξεκίνησε από τις ΗΠΑ τη δεκαετία του 1850. Οι πολυτελείς εγκαταστάσεις των πηγών Saratoga στην πόλη της Νέας Υόρκης έγιναν το σικ καταφύγιο του ποιητή Εντγκαρ Αλαν Πόε και του κυβερνήτη Φρανκλίνου Ντελάνο Ρούσβελτ. Το Red Door Salon ήταν το πρώτο day spa που άνοιξε στο Μανχάταν από τη διάσημη αισθητικό Elisabeth Arden το 1910 και παρείχε ολοκληρωμένες υπηρεσίες ομορφιάς, όπως μανικιούρ και περιποίηση προσώπου και σώματος. Το πρώτο destination spa, Rancho la Puerta, άνοιξε τις πόρτες του στην Καλιφόρνια ενώ το 1958 εγκαινιάστηκε το πρωτοποριακό για την εποχή του, Golden Door Spa προσφέροντας εξατομικευμένες υπηρεσίες αδυνατίσματος. Σειρά είχε το πρώτο fitness spa, επίσης στην Καλιφόρνια, ενώ η τελευταία τάση εμφανίστηκε το 1997 με τα medical, όπου οι θεραπείες spa συνδυάζονται με την κλασική ιατρική μέσα σ’ ένα περιβάλλον απαράμιλλης πολυτέλειας.
Μια παγκόσμια συνήθεια
Στις μέρες μας η μόδα των spa είναι ένα από τα σύμβολα της κυρίαρχης κουλτούρας. Επηρεάζουν και συχνά καθορίζουν την πορεία τομέων όπως είναι η μόδα, η κοσμετολογία, η αρχιτεκτονική, η διακόσμηση χώρων και η γαστρονομία. Το σύγχρονο lifestyle το υπαγορεύει και οι έντονοι ρυθμοί της καθημερινότητας το καθιστούν επιτακτική ανάγκη για όσους δεν σταματούν ν’ αναζητούν την πραγματική γαληνή.
Καρατζά Ελένη
beauty@spa-about.gr
Χωρίς Σχόλια